به گزارش آستان، ريموند روان شناس آمريكايي مي گويد: خلاقيت قابليتي است كه در همگان وجود دارد اما نيازمند پرورش و تقويت است. خلاقيت عبارت است از توانايي ديدن چيزها به شيوه هاي جديد، شكستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها، فكركردن به شيوه اي متفاوت، ابداع و اختراع چيزهاي جديد، استفاده از چيزهاي نامربوط و تبديل آن به شكلهاي جديد.
همچنين خلاقيت به معناي ابداع، نوآوري، ابتكار و آفرينندگي در تمام فعاليت هاي آدمي است. براي رشد و پرورش خلاقيت، بهترين زمان، سنين كودكي است. از آنجايي كه محيط خانه نقش بسيار مهمي در رشد و پرورش كودكان دارد و اساساً پرورش خلاقيت در بستر خانواده صورت مي گيرد، لذا والدين ميتوانند با شناخت كامل كودك و خصوصيت مراحل رشد و تربيت آنها و به كاربستن به موقع توصيه ها، قبل از آنكه كودكان به محيط رسمي مدرسه پاي بگذارند، خلاقيت كودكان خود را پرورش دهند.
خلاقيت در كودكان از روش هاي مختلفي پرورش مي يابد. قصه صوتي كودكانه گويي يكي از بهترين روش هاي آموزش كودكان خردسال است كه لذت بردن از قصه و كتاب را به آنها مي شناساند و به آنان فرصت كسب مهارت هاي اجتماعي، حل مسأله، گوش دادن فعال، تمركز، تقويت مهارت هاي كلامي و پرورش خلاقيت را عرضه مي كند.
افلاطون اشاره مي كند كه «پرورشي كه روح كودكان از طريق قصه كسب مي كند، بسيار بيشتر از تربيتي است كه جسم آنها از طريق ورزش كردن كسب مي كند.» از طريق قصه گويي مي توان تغييرات زيادي در زمينه يادگيري، سوادآموزي و خلاقيت كودكان ايجاد كرد روانشناسان معتقدند كودكان از ۵سالگي به داستان و قصه علاقمند مي شوند. البته قصهگويي خلاق مستلزم يك ارتباط دوجانبه و متقابل بين قصهگو و شنونده است. قصهگو با نقل شفاهي يك داستان، براي شنوندگان خود، امكان تصويرسازي ذهني را فراهم ميسازد.
همچنان كه كودك قصه را ميشنود و صحنهها، عمل داستان و شخصيتهاي آن را خلق ميكند، توانايي تجسم و خيالبافي كه مبناي تصور خلاق است، در وجود او شكوفا ميشود. از ميان داستانها به ويژه داستانهاي تخيلي يا علمي ـ تخيلي ميتوانند در فعال كردن قدرت تخيل و ايجاد روح نوجويي و حس كنجكاوي، ابزاري مناسب باشند. استفاده هوشمندانه از داستان تخيلي، نه تنها حس آينده كودكان را غني ميسازد، بلكه جاني تازه به تخيل آنها ميبخشد و توانايي كنترل و تسلط به تغييرات را در آنها بالا ميبرد.
روش هاي متعددي براي تشويق كودكان به فعاليت خلاق، از طريق داستان و قصه گويي وجود دارد. روش هايي مانند نقل قصه هاي بدون پايان و تشويق كودكان به تكميل آنها، نقل قصه هاي بدون عنوان و تقاضا از كودكان براي انتخاب عنوان، شركت دادن كودكان در نمايش هاي خلاق براي ساختن داستان، تصويرگري و نقاشي بر اساس داستان.
بر اساس گزارش آستان،الكس اسبورن كه از صاحبنظران در زمينه خلاقيت و مؤسس بنياد آموزش خلاقيت است، ميگويد: «براي به دست آوردن حداكثر تمرين خلاقيت از داستانهاي كوتاه، بايد بكوشيم كه با خواندن قسمت اول داستان و فكر كردن درباره قسمت آخر و نوشتن داستان متفاوت از داستان اصلي، اثري بهتر از آن خلق كنيم.» همچنين پيشنهاد ميشود كه قسمتي از يك داستان كوتاه كه كودكان با آن آشنايي ندارند، خوانده شود و پس از اينكه شخصيتي در داستان معرفي شد يا حادثهاي رخ داد، از آنها خواسته شود مسائلي را كه احتمالاً در پاراگراف بعدي به وقوع خواهد پيوست، پيشگويي كنند. پس از اجراي اين تمرين، كودكان بايد در گروههاي كوچكتر، به اظهارنظر در مورد نحوه پايان يافتن داستان بپردازند.
اي پال تورنس نيز كه از محققان برجسته در زمينه خلاقيت است، توصيه ميكند كه پس از نقل داستان، از كودكان بخواهيد اصل مطلب را به شكل يك تصوير، يك شعر يا شعار، يك تم يا علامت انتزاعي خلاصه كنند. روش ديگر، تشويق كودكان براي يافتن راهحلهاي ظريف براي مسئله يا گره اصلي يك داستان است. روش ديگري مرسوم به «تور جادويي» نيز توسط تورنس به كار رفته است. در اين روش، او تكه تورهاي نايلوني در اختيار كودكان گذاشته و از آنها مي خواست خودشان را در قالب هر كس يا هر چيزي كه دوست دارند، تجسم و نقش آن را بازي كنند. سپس، تمام گروه، با توجه به نقشهايي كه هنرپيشگان براي تور جادويي انتخاب كردهاند، داستاني را خلق ميكنند .
بسياري از صاحبنظران و مربيان هنر نيز نقاشي همراه با قصهگويي را توصيه ميكنند. جان لينكستر ميگويد: «من براي تشويق دانشآموزان جوان، بالغ و بزرگسال به انجام انواع كارهاي هنري خلاق، از داستانها استفاده كردهام. داستان گفتن نوعي سرگرمي است ولي رسم داستان همزمان با آنچه گفته ميشود، هيجانانگيزتر است .دستور آن به شرح زير است: ١. تمام مدتي كه داستانگفته ميشود، آن را رسم كنيد. ٢. با يك يا چند وسيله يا مواد ترسيمي رسم كنيد. ٣. تا پايان داستان، كار رسم كردن را ادامه دهيد.» روش ديگر، درست كردن مواد خواندني با استفاده از حرفهاي كودك است. به اين ترتيب كه مربي داستانهايي را كه كودك ميگويد، با جملات خودش، در همان موقع، روي ورقههايي مينويسد و براي او ميخواند. در اين روش توصيه ميشود كه بگذارند بچهها آزادانه و بدون ترس و فشار صحبت كنند، زيرا اين عوامل، بازدارنده خلاقيت است .
تمام روش هايي كه براي قصهگويي خلاق بيان شد، به راحتي در خانه و مدرسه قابل اجرا است. نكته مهم آن است كه در حين انجام اين فعاليتها، از انتقاد و ارزيابي كودكان پرهيز كنيد و آنها را به رقابت وادار نكنيد. لازم است كه به ايدههاي نو و ابتكاري كه توسط آنان ارائه ميشود، بها داده شود و داستانها متناسب با سن آنها انتخاب شود.